Inhalt
Große Allianz. Anlaß. Friedensziel.
[Insert Vertragstext Große Allianz, Haag, 1701 IX 7]
Beitrittserklärung, -akzeption.
Transliteration
Ordines Generales Unitarum Belgii Provinciarum, Omnibus et singulis quorum interest aut quomodo libet interesse poterit. Notum testatumque facimus, Quandoquidem Sacra Sua Cæsarea Majestas, Sacra Sua Regia Majestas Magnæ Brittan- niæ Guilielmus Tertius, nunc fato functus et gloriosissimæ memoriæ, ut et Nos, hac periculosis- simâ rerum constitutione nata ex fatali postremo defuncti et gloriosissimæ memoriæ Hispaniarum Regis decessu ad prevenienda et avertenda mala, quæ toti Europæ ruinam et interitum minantur, et ad procurandam cum incolumitate publica, pacem bonam, firmam et constantem nihil magis necessarium esse existimaverimus, quam ut hunc in finem Nos, quantum fieri posset, arctissimo foedere jungeremus, atque propterea inter Altissimè memoratas Sacras Suas Cæsaream et Regiam Majestates, et Nos, pactum sit foedus formâ et tenore sequenti. Quandoquidem mortuo sine liberis non ita pridem gloriosissimæ memoriæ Carolo Secundo Hispaniarum Rege, Sacra Sua Cæsarea Maj[es]tas sucessionem in Regna et Provincias Regis defuncti Domui Suæ Augustæ legitimè deberi asseruerit Rex autem Christianissimus pro nepote suo Duce Andegavensi eandem successionem ambiens, et jus jus illi ex testamento quodam Regis defuncti natum et præferens pro modo dicto Duce Andegavensi possess<io> nem universæ hæreditatis sive Monarchiæ Hispan<..> a<r>ripuerit; Provincias Hispano-Belgicas, Ducatum<que> Mediolanensem armis occupaverit, classem in portu<..> Gaditano paratum teneat; Naves plures bellicas ad In<..> Hispano parentes miserit; atque hoc modo aliisque plu<ri> mis, Regna Galliarum et Hispaniarum tam arctè in<ter> se uniantur et coalesceant, ut posthac non aliter quam pro uno eodemque regno consideranda esse videantur, adeoque ut nisi prospectum fuerit, satis appareat. Cæsar<eae> Suæ Majestati abjiciendam esse omnem spem unqua<m> sibi de prætensione Suâ satisfactum iri, Sacrum Roma- num Imperiu jura sua in feuda, quæ sunt in Itali<a> et in Belgio Hispanico, perditurum: Brittannis et Bel- gis Foederatis liberum navigationis et commerciorum usum in mare mediterraneum, in Indias et alibi fundis periturum; Unitumque Belgium destitutum iri Secu- ritate, quam ex interpositis inter se et Gallos Provinciis Hispanico Belgicis, vulgo Barriere, tenebat, denique Gallos et Hispanos ita conjunctos, adeo omnibus formidan- dos brevie<r>asuros, ut totius Europæ imperium facilè sibi vindicaturi sint. Quum autem ob hunc procedendi modum Regis Christianissimi Cæsareæ Suæ Maj[es]tatis necessitas imposita fuerit exercitum in Italiam mittendi, ad conservanda tam jura sua privata, quam feuda Imperii, Rex Magnæ Brittaniæ necessariu<m> existimaverit, copias Suas auxiliares mittendi Belgio Foederato cujus res eo loco sunt ac si re ipsa jam aggressum foret, et Domini Ordines Generales Uniti Belgii quorum fines undique fere patent, effractoet remoto obice, vulgò Bar- riere, qui Gallorum vicinitatem arcebat, coacti sint, ea cuncta pro securitate et saluto Republicæ Suæ facere, quæ bello impetiti facere debuissent vel potuissent; Quumque tam anceps rerum constitutio ipso bello periculosior sit, et hoc rerum statu Gallia et Hispania abutantur ut se magis et magis inter se devinciant, ad opprimendam Europæ libertatem, et tollendum commerciorum usum. His rationibus adducti Sacra Sua Cæsarea Majestas, Sacra Sua Regia Majestas Magnæ Brittanniæ et Celsi et Præpotentes Domini Ordines Generales Uniti Beligii, tantis malis hinc surrecturis obviam tendentes, et pro viribus remedia affere cupientes, arctum inter se conjunctionem et confoederationem pro depel- lenda communis periculi magnitudine necessariam esse existimaverunt, et hunc in finem mandatis suis instruxe- runt. Scilicet Sacra Sua Cæsarea Majestas Nobil- lissimos, Illustrissimos et Excellentissimos Dominos, Dominum Petrum Sacri Romani Imperii Comitem a <G>oessen, Dominum de Carelsbergh, Sacræ Cæsareæ Majestatis Camer- rarium, Consiliarium Imperialem aulicum et ad Celsos et Præpotentes Dominos Ordines Generales Uniti Belgii ablegatum extraordinarium, et Dominum Joannem Wenceslaum Sacri<.> Romani Imperii Comitem Wratislau a Mitrowitz, Dominum de Ginetz et Malle<nk>itz, Sac[ræ] Romanæ et Hungariæ Regiæ Majestatis Camerarium inti- mæ Cancellariæ aulico Bohemicæ Consiliarium et assessorem nec non Sacræ Cæsareæ Majestatis ad Serenissimum Magnæ Brittanniæ Regem ablegatum Extraordinarium Legatos Suos Extraordinarios et Plenipotentiarios Sacra Sua Regia Majestas Magnæ Brittanniæ Nobilis- simum, Illustrissimum atque Excellentissimum Dom[inum] Dominum Joannem Comitem de Marlborough, Baro- nem Churchil de Sandridge, Sacræ Regiæ Majestati <a> Consiliis intimis copiarum pedestrium Ducem vulgò Generalem, et Summum exercitus memoratæ Sacræ Regiæ Suæ Majestatis in Belgio Præfectum, Legatum Ejus Extraordinarium, Commissarium Procuratoem et Plenipotentiarium, et Domini Ordines Genera- les , Dominos Didericum Eck de Pantaleon, Dominum de Gent et Erlekum, Fredericum Baronem de Rheede, Dominum de Lier, Agri Sancti Anthonii et de <T>er Lee, Commendatorum Buræ, unum Nobilium et in Ordine Equestri Hollandiæ et Westfrisiæ conscriptum. Anto- nium Heinsium Dominorum Ordinum Hollandiæ et Westfrisiæ Consiliarium et Syndicum, Eorundem Magni Sigilli Custodem ac feudorum Præsidem Wil- helmum de Nassau Dominum de Odÿk, Cortgiene etc.a Primum Nobilem et repræsentantem Ordinem Nobilium in Dominorum Ordinum Zelandiæ et Eorundem depu- tatorum Consessu. Everhardum de Weede, Dominum de Weede, Dÿkvelt Rateles etc.a Fundi Civitatis Oudervater Dominum, Capituli S[acr]æ Mariæ quod Trajecti ad Rhenum est Decanum, Consiliarium primarium et Præsidem Consessus Provinciæ, Ultrajectinæ, aggerum fluminis eccæ Præfectum et Prætorem, Wilhelmum van Haren, Agri Biltani in Frisiâ Grietmannum, Universitatis Franequeranæ Curatorem, a parte Nobilium in Consessu Dominorum Ordinum Frisiæ Deputatum , Burchardum Justum à Welvelde in Buckhorst et Molekate, Toparcham in Za<ll>ik Vekaten, Ysselmuidani agri Satrapam, et Wicherum Wichers, Civitatis Groningensis Senatorum Respectivè Dominorum Ordinum <Gel>riæ, Hollandiæ et Westfrisiæ, Zelandiæ, Ultrajecti ad Rhenum, Frisiæ, Trans- ysunlaniæ et Groningæ et Omland<.…> ad Conventum Dominorum Ordinum Generalium Uniti Belgii Deputatos qui vi mandatorum suorum in sequentes foederis leges convenerunt. 1. Sit maneatque inter Sacram Cæsaream Maj[esta]tem Sac[ram] Regiam Ma[jesta]tem Magnæ Britanniæ, et Dominos Ordines Generales Unitii Belgii, con- stans, perpetua et inviolabiliter amicitia et correspondetia, teneaturque alter alterius commoda promovere , damna vero et incommoda pro posse avertere. 2. Sacra Sua Cæsarea Maj[es]tas Sacra Regia Maj[es]tas Magnæ Brittanniæ et Domini Ordines Generales, cum a res ipsis magis cordi sit, quam pax et tranquillitas generalis totius Europæ judicaverunt ad eam stabiliendam nihil efficacius fu- turum quam procurando Cæsareæ Suæ Ma[jesta]ti ratione præten- sionis Suæ in successionem Hispanicam, satisfactionem æquam et <ratione> convenientem, et ut Rex Magnæ Brit- tanniæ et Domini Ordines Generales securitatem parti- cularem et sufficientem, pro regnis, provinciis, dititionibus suis et pro navigatione et commerciis subditorum suorum adipiscantur. 3. Propterea Foederati ante omnia operam dabunt, quan- tam possunt maximam ad obtinendam via amicabili, et per transactionem solidam et firmam, Cæsareæ Su Ma[jesta]ti satisfactionem æquam et ratione convenientem in causa memoratæ successionis et securitatem modò indignitatam Regiæ Suæ Ma[jesta]ti Magnæ Britanniæn et Dominis Or- dinibus Generalibus Uniti Belgii, impendentque Foede- rati in hunc finem omni studio, et absque ulla intermissione spatium duorum mensium à die quo ratificationum tabulæ commutabuntur, numerandum. 4. Quod si præter spem et vota intra tempus præfinitum, res eo quo dictum est modo transigi nequeat Foederati sibi invicem spondent et promittunt, se alter alterum omnibus viribus adjuturos, idque juxta specificationem peculiari in conventione determinandam, ut ita a aquirant satisfactionem et securitatem antememoratas. 5. Foederati ad procurandam satisfactionem et securitatem antedictas inter alia, omnes n<er>vos intendent, ut recuperent Provincias Hispano-Belgicas, ut sint ob<…> et repagulum, vulgò Barriere Galliam a Belgios Foederatos removens et separans, pro securitate Dominorum Ordinum G[ener]alium quemadmodum ab omni tempore inservierunt, donec Rex Christianissimus nuper eas milite suo occupavit ut et Ducatum Mediolanensem cum dependentiis ejus, tanquam feudum Imperii atque securitati Pro- vinciarum hæreditariarum Cæsareæ Suæ Majestatis inserriens, præterea Regna Neapolis et Siciliæ et terras atque insulas circa ora Hetruriæ in mari Mediterraneo, quæ sunt ditionis Hispanicæ et ejusdem usus esse pos- sunt, ut et prodesse navigationi et commerciis subdito- rum Regis Magnæ Brittanniæ et Belgii Uniti. 6. Licitum sit Regiæ Suæ Majestati Magnæ Brittanniæ, et Dominis Ordinibus Generalibus com- muni consilio pro utilitate et commodo navigationis et commercii subditorum suorum, quas poterunt in Indiis Hispanicæ ditionis, terras et urbes armis occupare, quicquid autem occupaverint ipsorum manebit. 7. Necessitate exigente, ut Foederati ad obtinendam antedictam Suæ Cæsareæ Majestatis satisfactionem et Regis Magnæ Brittanniæ ac Dominorum Ordinum Generalium securitatem bellum subire adigantur, fideliter inter se consilia comunica- bunt de operationibus bellicis et de omnibus rebus ad causam hunc communem spectantibus. 8. Neutri partium fas sit bello semel suscepto de pace cum hoste tractare nisi conjunctim et communi- catis consiliis cum alterâ parte nec pax ineatur nisi adepta prius pro Cæsarea Suâ Majestate satisfac- tione æqua et ration<i> conveniente, et pro Regia Sua Majestate Magnæ Brittanniæ et Dominis Ordi- nibus Generalibus securitate particular<i> Regnorum, Provinciarum, ditionum, navigationis et commercio- rum Suorum, et nisi justis cautelis antea provisum sit, ne Regna Galliæ et Hispaniæ unquam sub idem Imperium veniant et <uniantur> nec unquam unus et idem utriusque Regni Rex fiat, et speciatim ne Galli unquam in possessionem Indiarum, juris His- panici veniant, neque ipsis ibidem navigatio, mercatu<..> exercendæ causa sub quocumque prætextu directè vel indirectè permittatur, et denique nisi pacta pro subditis Regis Magnæ Brittanniæ et Foederati Belgii facultate plenâ utendi et fruendi omnibus iisdem privilegiis, juribus immunitatibus et libertatibus, com- merciorum terra marique in Hispania, Mari Mediterra- neo et in omnibus terris et locis, quæ Rex Hispaniarum postremò defunctus tempore mortis, tam in Europâ quam alibi possedit, quibus tum utebantur et fruebantur, vel quibus amborum vel singulorum subditi jure, ante obitum dicti Regis Hispaniarum quæsito, per tractatus, per pact<a> conventa, per consuetudines vel per alium quemcunque modum uti et frui poterant. 9. Tempore quo dicta transactio vel pax fiet, Foede- rati inter se convenient de omnibus iis quæ ad stabli- liendam navigationem et commercia subditorum Regis Magnæ Brittanniæ et Dominorum Ordinum Generalium in terris et ditionibus acquerendis, et a postremò defuncto Hispaniarum rege possessis, necessaria erunt, quemadmodum etiam de modo, quo Domino Ordines Generales per obicem antedictum vulgo Barriere secure reddentur. 10. Et quoniam controversiæ, quædam religionis ergo exoriri possent in locis a Foederatis, uti sperant armis occupandis, de exercitio ejus inter se etiam eodem quo supradictum est tempore convenient. 11. Foederati se invicem omnibus viribus juvare et opem ferre contra aggressorem teneantur si Rex Chistianissimus vel quisquam alius aliquem Foe- deratorum, ex causa hujus foederis, aggredi sustineat. 12. Quod si vel nunc super sæpe indigitata satisfactione et securitate transigi queat vel post susceptum necessariò bellum, pax iterum coalescat, post talem vel transactionem, vel pacem conclusum, sit et maneat. semper inter partes contrahentes foedus defensivum pro guarantia ejusdem vel transactionis vel pacis. 13. Ad hujus societatem admittentur cuncti Reges, Principes et Status qui volent, et quibus pax generalis cordi est, quoniam autem Sacri Romani Imperii peculiariter interest pacem publicam ser- vari et hic inter alio agatur de recuperandis Imperii feudis, ad hujus foederis societatem dictum Imperium spectatim invitabitur, præterea Foederatis conjunctim vel singulis seorsim licitum sit, accessionem ad hoc foedus requirere eorum, quos requirere ipsis visum fuerit. 14. Ratihabebitur hoc foedus ab omnibus Foederatis intra spatium sex septimanarum, vel citius si fieri poterit. In quorum fidem Nos supra me- morati Plenipotentiarii præsens foedus subscrip- tionibus et sigillis nostris munivimus. Hagæ Comitum die septimo Septembris anni mille- simi septengentesimi primi. Signatum erat in singulis instrumentis separatim. Scilicet a parte Cæsareæ Suæ Majestatis, Petrus Comes a Goessen, Joannes Wenceslaus Comes Wratislau a Mitrowitz. A parte Regiæ Suæ Majestatis Magnæ Brittanniæ Marlborogh et a parte Dominorum Ordinum Generalium Uniti Belgii D. v. Eck v. Pant.on H.s v. Gent F.B. Van <.>eede A. Heinsius W. Sw Nassau E. de Weede <...> aren B.J. van Welvelde W. Wichers appositis sigillis singulorum nominibus. Cumque inter ineundum hoc Foedus cognoverimus ac obtinendum finem sa- lutarem in eo propositum, Nobis opus fore concursu aliorum Principum et Statuum, ad quos hæc res æque per- tinet, atque nota Nobis sit laudatissima pro bono publico voluntas et pro clarum studium Reverendissimi et Celsissimi Principis et Domini, Domini Friderici Christiani Episcopi Monasteriensis Burggravii de Stromberg, Sac. Rom. Imperii Principis, Domini in Borkeloh etc. Itaque <e re> esse judicavimus Celsitudinem Suam modo nominatam virtute articuli 13. hujus Foederis ad ejus societatem invitare Illamque requirere, ut huic Foederi accedere, accessione Suâ illud corroborare, et ad ejus observationis et executionis gua- rantiam se obstringere velit. Et quoniam modò nominata Celsitudo Sua ut testatum faciat, quantò erga bonum publicum feratur affectu et studio, et ad tanto melius con- sequendum finem in sæpe dicto Foedere propositum illud in totum, ut et singulos ejus articulos approbaverit, ratum, gratum et acceptum ha- buerit, cunctas obligationes in eo contentas, in se receperit, se executionis illius vindicem vulgò gua- randum constituerit, atque se ut et Successores Suos erga Sacram Suam Cæsaream Majestatem, Sac[ram] Suam Regiam Majesatem Magnæ Brittanniæ nunc regnantem et Nos ad inviolabilem omnium in eo Foedere et articulis ejus singulis contentorum, observationem et executionem obstrinxerit, et hunc in finem instrumentu<m …>te confectum et cum hoc Nostro commutandum fiere curaverit, Nos acces- sionem altememoratæ Suæ Celsitudinis in socie- tatem suprascripti Foederis, ratam, gratam et acceptam habentes , in illud Foedus Eam admisi- mus et associamus: quem admodum admittimus, et associamus vigore præsentium, Nos ad invio- labiliter præstanda et exequenda omnia et singula, quæ in eo foedere contenta sunt. Alte memoratæ Sua Celsitudini ejusque sucessoribus obstringentes eodem modo, ac si ab initio Sacra Sua Cæsarea Majestas , Sacra Sua Majestas Magnæ Brittanniæ et Nos cum Altememorata Sua Celsi- tudine Foedus hoc pepigissemus; Spondentes et bonâ fide promittentes, Nos nihil quicquam directè vel indirectè unquam facturos quod illi contrarium esse queat. In quorum fidem hasce Sigillo Nostro Majori muniri et per Consessus Nostri Præsidem signari curavimus ut et per Graphiarum Nostrum subscribi jussimus. Hagæ Comitum die quinto Maji anni millesimi Septingentesimi tertii <Schellinga> Ad mandatum altememorator.[um] Dominorum Ordinum Generalium <...>gel
Foedus inter Caesarem, Angliam, ordines Belgii <...> principes Imperii
initam Hagae Comitum Cum Accessem Friderici Christiani Episcop. Mon.sis de 1703 5. may.