Inhalt
Beitritt Münsters [Vertrag 1689 V 12: Art. 1 Freundschaft Art. 2 Defensiv- und Offensivbündnis gegen Frankreich und seine Verbündeten. Art. 3 Optionen für Neutralität, Friedensverhandlungen. Art. 4 Wahrung und Schutz Westfälischer Friede, Pyrenäenfriede. Art. 5 Konsens- und Informationspflicht bei Friedens- oder Waffenstillstandsverhandlungen. Art. 6 Defensivpakt über Friedensschluß hinaus. Art. 7 Beistandverpflichtung, falls Frankreich gegen Frieden verstößt. Art. 8 Gegenseitige Verteidigung der Rechte gegenüber Frankreich. Art. 9 Schlichtung interner Differenzen. Art. 10 Beitrittsaufforderungen. Art. 11 Ratifikation.] [Art. 1] Aufnahme Münsters. Art. 2 Vertragsverpflichtungen Großbritanniens, Generalstaaten. Art. 3 Truppenstärke im Frieden. Art. 4 Verpflichtungen im Krieg gegen Frankreich. Militärische Details. Art. 5 Truppenstationierung. Art. 6 Gemeinsames Bestreben gegen Frankreich für Frieden. Art. 7 Wahrung der Interessen der Verbündeten und des Reichs durch Münster. Art. 8 Schutz Münsters durch die Generalstaaten. Art. 9 Eigener Truppeneinsatz Münsters im Angriffsfall. Art. 10 Beistand (militärisch, finanziell). Art. 11 Gemeinsamer Schutz eines erreichten Friedens Art. 12 Ratifikation.
Transliteration
Tractatus sive Conventio, inita inter Sac[ra]m Cæs[area]m Maj[esta]tem, Suam Regiam Maj[esta]tem Magna Britannia et Celsos et Præpotentes Dominos ordines Generals Uniti Belgij ab una, et Reverendissimum et Celsissimum Dominum Episcopum et Principem Mona- steriensem ab altera parte. Primo reverendissimus et Celsissimus Dominus Episcopus et Princeps Monasteriensis, delarat se accedere, quemadmodum hoc ipso accedit Foedere Duodecimo die May anno millesimo sexcetesimo octuagesimo nono concluso inter Suam Cæsaream Majestatem et Celsos et præpotentes D[ominos] or- dines Generales, quod Foedus hic verbotenus insertum sequitur. Notum testatumque sit, quod tametsi foedus illud, quod paucis ab hinc annis Sacram Cæsaream Maj[esta]tem inter, et Celsos ac Præ- potentes D[ominos] Ordines Generales foederati Belgij Hagu Comitum in mutuam defen- sionem sanciturum estWohl nachträgliche Einfügung zwischen den Zeilen. in Suo ad huc dum vigore permaneat, nihilominus tam Sac[r]a Cæs[are]a Maj[es]tas, quam dicti D[ominos] Ordines Generales perpendentes communis periculi post novissi- mam invasionem Gallicam Reipublicæ
Christianæ impendentis magnitudinem, ac lubri- cam Gallorum in observandis tractatibus fidem, necessarium judicaverint, prædicti foederis leges veteremque conjunctionem artioribus firmoribus vinculis roborare et de efficacioribus simul tum reducendæ, quam <con>Korrektur über dem Wort, urspr. <ob>. servandæ pacis et securitatis publicæ medijs rationes inire, eaque propter per utrimque ad id constitutos Plenipotentiarios, à parte quidem S[acr]æ Cæs[are] æ Maj[esta]tis per ejusdem Consiliarios Status intimus D[ominum] Leopoldum Guilielmum Comitem in Konigsegg, Sac[r]i Romani Imperij Pro Cancellarium, aurei Velleris Equitem et D[ominum] Theodorum Althetum Heinricum Comitem â Stratman, Cancellari- um Aulicum et à parte Celsorum ac Præpotentium D[ominos] Ordinum Generalium per [Dominum] Jacobum Hop, Civitatis Amstelo- damensis Consiliarium et Sÿndicum, nec non in Consessu Eorundem [Dominorum] Ordinum Generalium nomine Hollandiæ et Westfrisæ deputatum commutatis hinc inde Plenipotentiarium tabulis conventum sit tenore sequenti. 1.mo Sit maneatque semper inter Sac[r]am Cæs[are]am Maj[esta]tem et Do[minos] Ordines Generales Foederati Belgij constans, perpetua, et inviolabilis amicitia et correspondenia, teneaturque alter alterius commoda seduloEinschub zwischen den Zeilen. promovere dana vero et incommoda
pro posse avertere. 2.o Et cum Rex Gallia, tam Sac[r]am Cæs[are]am Maj[esta]tem quam D[ominos] Ordines Generales uniti Belgij absque legitima causâ seu prætextu gravissimo juxta ac iniquissimo bello nuperrimé adortus sit, Sit eo durante inter partes contrahentes non tantum defensivum sed et offensivum foedus, vi cujus ambæ omnibus viribus contra prædictum Gallia Regem terra marique Ejusdemque foederatos, que quidem ad exhortationes eum in finem inter- ponendas sese ab Eodem se jungere noluerint; hostiliter agant deque operationibus bellicis in communis hostis perniciem, sive conjunctim, sive separatimEinschub zwischen den Zeilen. utilius instituendis consilia identidem commu- nicent. 3.o Neutri partium fas sit, ab hoc contra Galliam bello recedere, aut cum illa illiusve adhærentibus ullam conventionem aut tractatum de pace vel armisticio sub quocunque demum prætextu se orsim instituere, nisi volente et concurrente alterâ parte. 4.o atenus vero pax ineatur priusquam pax Westphalica Osnabrugensis et Monasteriensis, nec non Pyrenæa communibus viribus, juvante Deo vindicata, et omnia juxta earundem tenorem
in Ecclesiasticis et politicis in pristinum Statum restituta sint. 5.o Institutis autem communi consensu pacis aut armisticij tractatibus, communicabuntur hinc inde bona fide ea, quæ agentur, nec una pars sine alterius consensu et satisfactione quicquam concludet. 6.o Postquam præsens bellum communi consensu finitum, et pax conclusa fuerit, maneat inter Sac[r]am Cæs[are]am Maj[esta]tem et Ejusdem hæredes <.. ........>Gestrichene Passage, z.T nicht mehr lesbar, wohl: eujsdem haeredes. et successores, nec non D[ominos] Ordines Generales foederati Belgij contra sæpius memoratam Coronam Galliæ, et ejusdem adhaerentesErgänzung über der Zeile. foedus pertuum defensivum, vi cujus partes contrahentes omnem operam dabunt, ut pax ineunda constanter perpetuoque duret. 7.o Quod si vero contingeret ut Corona Galliæ iterum unam alteramve partem contrahentem aut utramque contra eandem pacem impeteret quocunque id tempore fiat, tenebuntur hæ sibi vicissim eodem, quæ nunc modo, terrâ marique omnibus viribus fideliter assistere et quamcunque hostilitatem et violentiam propulsare, neque eo desistere, donec omnia in pristinum statum, juxta prædictæ pacis normam redintegrata sint, et
parte læsæ satisfact<a>m fuerit. 8.o Porró tam Sac[r]a Cæs[are]a Maj[es]tas omnia jura D[ominum] Ordinum Generalium, quam hi vicissim jura Sac[r]æ Cæs[are]æ Maj[esta]tis contra Coronam Galliæ et ejusdem adhærentes omni tempore omnibusque medijs et viribus tueantur et defendant, neque etiam sibi invicem in ijs ullum præjudicium afferant. 9.o Si quæ inter ipsos contrahentes ratione quorundam limitaneorum Dominiorum controversiæ sint, aut in futurum exoriantur, eæ per amicabilem commissionem aut Deputandos ab utraque parte Ministros, omni via facti penitus exclusa ami- cabiliter discutiantur componantur, neque in ijs interea temporis quicquam innovetur. 10. Ad præsentis foedris Societatem invitentur ex parte Sac[r]æ Cæs[are] æ Maj[esta]tis Corona Hispaniæ, et a D[ominos] Ordinibus Generalibus Foederati Belgij Corona Angliæ, et admittantur ad illud pariter omnes utriusque partis foederati, quibus eidem accedere visum fuerit. Includitur etiam huic foederi Serenissimus Lotharingiæ Dux, conferentque Confoederati omnem operam consiliaret vires, ut et ipse in Suos avitos Ducatus Ditiones Status et jura plenarié restituatur. 11. Ratihabebitur hoc foedus ad utraque parte intra Spatium quatuor Septimanarum vel citius si fieri potest. In quorum omnium certitudinem ac majus fidei et Sinceritatis robur bina ejusdem tenoris instru- menta de super confecta, et a contrahentium Plenipotentiarijs subscripta signataque reciprocé commutata sunt. Actum Viennæ 12.ma May 16<8>9 Leopoldus Guillielmus Comes in Konigsegg T.A. Henr. Comes de Stratman I. Hop. pro inde promittunt et spondent S[acr]a Cæsarea Maj[es]tas, Sua Regia Maj[es]tas Magnæ Britanniæ, et Domini Ordines Generales, se quæcunque in eodem foedere stipulata et promissa sunt, Domino Episcopo et Principi Monasteriensi præstituros, atque se omnia et singula, quæ in hoc foedere et cunctis ejus Articulis conti- nentur, sine ulla exceptione observaturos, et adimpleturos, atque observari et ad impleri curaturos, haut secus ac si specialiter de super cum Domino Episcopo contraxisset. 2. Vicissim promittit et spondet Sua Celsitudo Se etiam reciproce S[acr] æ Cæs[are] æ Maj[esta]ti, Sac[r] æ Reg[i] æ Maj[esta]ti Magnæ Britanniæ, et Dominos Ordinibus Generalibus quæcunque in supra scripto foeder<..>Zwei Zeichen unleserlich. stipulata et promissa sunt, præstiturum, atque se omnia et singula, quæ in eodem foedere et singulis ejus Articulis comprehenduntur, sine ulla exceptione, inviolabiliter observaturum et adimpleturum, et observari et adimpleri cura- turum, haud secus ac si specialiter cum iisdem de super contraxisset. 3. Ita tamen ut post finem præsentis belli, domi- nus Episcopus obstrictus non sit, durante pace in stipendiis habere plures Copias, quam ipse sibi conveniens esse duxerit, nisi aliter inter partes contrahentes pacisci contigerit. 4. Porro cum Rev[erendissi]mo et Cels[issi]mo Domino Episcopo et Principe Monasteriensi nihil magis cordi sit, quam ut secundum normam præscripti foederis, bellum contra Regem Galliæ ejusque foederatos omnibus viribus gerat, spondet ac promittit, præter et supra numerum militum juxta matriculam Imperii, tam pro se, quam pro statibus Imperii, sibi a Sac[r]a Cæs[are]a Ma[esta]te assignandis, debitam, qui mime- rus comprehensis iis, qui Confluentiæ in præsidio sunt, ascendit ad tria millia trecentos milites (pro quibus assignationes a Sa[cræ] Cæs[are]æ Maj[esta]ti extradentur, eodem modo ac annis proximè elapsis factum est, quam primum supradictus miles versus castra Foederatorum moverit ) citissimè, et si fieri poterit, ineinde mense majo sub proprio Generale, versus Rhenum missurum quatuor millia militum, scilicet mille equites et tria millia peditum, hoc modo numerandos, primo una Legio Insultariorum, sive Dragonum, divisa in octo turmas, quæ constat annumeratis præfectis, sive officialibus, sex centis et quatuor capiti<.>Fleck.bus, <.2°> una Legio equitum, divisa in Sex turmas, cujus summa est trecentorum nonaginta sex capitum, et 3° quatuor legiones peditum, singulæ septin- gentorum quinquaginta, atque ita omnibus computatis, præter eos, qui confluentiæ rema- nebunt in campum educet, sex mille trecentos sexdecim milites juditos pro more tormentis campest<u>bus, munitionibus, cæteroque apparatu necessario, qui in exercitu requiritur, inter quæ tamen intelligenda non sunt tormenta majora munitiones et intrumenta obsidioni faciendæ necessaria, has autem copias Sua celsitudo durantes bello suis impensis habere et alere tenebitur, easque itidem contra communem hostem militare faciet, sub tali S[acr] æ Cæsa[re] æ Maj[esta]tis Duce Supremo et loco ad tractum Rheni superiorem, medium, sive inferiorem
citra et trans Rhenum, prout Sua Cæs[asre]a Maj[es]tas, Sua Regia Maj[es]tas et D[ominos] Ordines Generales, pro renata et ratione belli, necessarium duxerint, iis etiam non nisi finita bellica expeditione illius anni vulgo campagna, et cum Sac[r] æ Cæs[are] æ Maj[esta]tis Ducis scitu, inde discedere vel se ab exercitu separate licebit, coetarum etiam Dominus princeps Episcopus præfa- tum numerum militum suis impensis debitè perfectum tenebit et essum defectum supplebit. 5. Quod si Sua Regia Maj[es]tas Magnæ Britanniæ ac Celsi et Præpotentes Domini Ordines Generales, annuente et consentiente Sac[r]æ Cæs[are]æ Maj[esta]te, quantum attinet cum numerum militum, qui uti superius dictum vigore matriculæ imperii datur `e re communi esse judicaverunt, præfatum militem sine totum tum portione Imperio debita, sive pro parte quatuor millium militum MosamZwei Worte, Einschub zwischen den Zeilen. trajicere,vel in belgium ditionis Hispaniæ venire, Dominus Episcopus præfatas copias illu<.>Ein undeutliches Zeichen. transire faciet, ita tamen ut de impensis, quæ ibidem Majores erunt, quam si ad Rhenum copiæ manerent, pro ratione temporis, quo ibi moraturæ sunt, ex æquo et bono transigetur. 6. Et quoniam Dominus Episcopus et Princeps Monasteriesis hac concludendo inter cætera etiam præcipuè sibi cordi habuerit ut communes confoederatos magis ac Magio de sincera et an<…>Unklar. sua voluntate eos contra Regem Galliæ in hoc bello non solum armis juvandis, sed insuper cum iis conferendi quæcunque gerendo præsenti bello ad ipsi scendæ bonæ, firmæ et securæ paci, et amovendis quibus cunque
impedimentis et obstaculis in contrarium conducere poterunt, certiores reddere, propterea promittit expresse et se obstingit, se cum mille Regum, principum vel potestatem Foedus vel contractum quocunque nomine facturum, qui directe vel indirecte in detrimentum causa Foederatorum communis <…>Unklare Lesart, möglich Vergore., vel eorum commodis contrarius esse queat et speciatim se o modo obligaturum, nec quicquam tenta- turum separatim vel conjunctim cum aliis, nec cuiStreichung: quo.quam consilio vel opera ad futuram ad faciendam, durantes præ- sento bello, pacem nisi præsens et consenti<senti>bus<senti> Einschub über dem Wort. Sacra Cæs[are]a Majestate, Sua Regia Majestate Magnæ Britanniæ et D[ominos] ordinibus Generalibus multo minus se societati vel parti, ut vocant, tertiæ adhæsurum vel alios in<ea> facienda, adjutarum, vel quicquam aliud incapturum, quod consiliis aut rationibus Confoederatorum sive degerendo amplius bello, sive de facienda bona, firma et secura pace, impedimento sit, vel adversetur, sed <e> contra se sedulo auxilium laturum et eos pro viribus suis, tam ubi de persequendis bello hostibus, quam ubi de restabilienda pace agetur, adjuturum. 7. Similiter, ac eodem intuitu promittit etiam Dominus Episcopus, se res Foederatorum et speciatim Imperii, pendentes hoc bello, o modo turbaturum, non arma mo- turum, non hostiliter vel via facti instaturum quem- quam quisquis ille fuerit, aut ob quascunque controversias, et specitim si altemem[ora]ti Compaciscentes ei, præter spem, persuadere nequeat, ut officia sua conferat, quo
in <.. >Unklar, möglich Abkürzung für nostro. Electoratu omnino aquiescatur in omnem eventum se in hac causa directé vel indirecté nihil hostiliter vel armis acturum, sed e contrario intel- ligent tale quid ab aliis meditari vel tentandum esse, eis non modo non opem laturum, verum multo magis eos dehortaturam, et strenué operam navaturum, quo omnes bono publica contraria collisiones avertuntur de propterea se satisfactionem a Sacra Cæs[are]a Maj[esta]te Principibus Imperii promissam expectaturam. 8. Hac spe fretus ut Altemem[oratorum] Dominorum Foederato- rum officiis omni tempore prospiciatur, ne sua Celsitudo vicissim a quoquam aut sub quocunque prætextu hostiliter vel armis aggrediatur. 9. Quod si tamen, præter spem, et opinionem conti- gerit ditiones suæ Celsitudinis re ipsa hostiliter et armis aggressum iri a quocunque, sub quolibet prætextu et quo tempore illud fuerit, reservat ipsa sibi facultatem, copias suas, sive omnes sive aliquas, pro ut necessitas postulaverit, tali in casu domam revocandi. 10. Ut autem reverendissimus et Celsissimus Domi- nus Episcopus et Princeps Monasteriensis ferendo dicto auxilio et exequendæ Suæ bonis intentioni red- datur aptior, Sua Regia Maj[es]tas Magnæ Britanni et Celsi et præpotentes D[ominos] Ordines Generales
promittant et spondent se durante hoc bello et usque ad pacem conclusam et rati habitam hic Hagæ Comitis vel Amstelodami Domino Episcopo numeraturos et soluturos singulis mensibus, quorum duodecim in anno sunt, summam viginti millium Thalerorum Imperialium monetæ Hollandiæ currentis, ita ut primus mensis solutio- nis incipiat a quindecimo hujus mensis martii stilo novo tempore vero ratificationis hujus Conven- ionis, in defalcationem summæ promissæ ilico solvatur, quantum duobus mensibus debitur, scilicet quadraginta mille Thaleri Imperiales et usque ad quindecimam mensis Maji, sub hac conditione quod, durante bello, dictæ copiæ contra communem hostem, uti supra conventum est, realiter militabunt. 11. Pace conclusa, vel etiam ante Pacem conclusam, partes contrahentes consilia conferentEinschub zwischen den Zeilen., quibus modus pax tuenda et conservanda atqueEinschub zwischen den Zeilen. cujusque securitati et commodis maxime prospiciendum erit. 12. Instrumenta ratificationis hujus conventionis intra spatium quatuor septimanarum , vel citius si fieri queat, commutabuntur. Ita actum et conclusum inter infrascriptos Plenipotenti- arios et Deputatos Sac[r]æ Cæs[are]æ Regiæ Maj[esta]tis Magnæ Britanniæ et D[ominum] Ordinum Generalium Uniti Belgij
ab una et Reverendissimi et Celsissimi Domini Episcopi et Principis Monasteriensis ab altera parte. Hagæ Comitis Die Decimo octavo mensis Martii Anno Millesimo sexcentesimo nonagesimo quinto. Dominicus Andreas Comes a Kaunitz Carolus Vicecomes de Dursley <D van Eck> A. von <Schwa>rtz Henricus Comes de Stratman Baro de Wassenaer Konradus Korff A. Heinsius N. de <Nassau> F. vander Doers < ..mmia> C.<.>Bentheim Henr. Bothenius