Drucke
Gooss, Roderich, Österreichische Staatsverträge. Fürstentum Siebenbürgen. Wien 1911, S.591-609; Dumont V/2, S.444-445 (Auszüge, frz., lat.) Link zum Druck auf gallica.bnf.fr Lünig, Teutsches Reichsarchiv, pars. spec. cont. I / I, S.345-347 (dt.); Khevenhüller, Annales Ferderinandei Oder Wahrhaffte Beschreibung Kaysers Ferdinandi des andern Mildesten Gedächtnis, Leipzig 1724, Bd. 10, S.599-604 (dt.); Bernard, Receuil des traités de paix, III, S.200-201 (frz.); Monumenta comitialia Regni Transsylvaniae VIII, S.239-241 (Auszüge); Bittner I, Nr. 219 (Regest); Treaties Turkey Nr.23 [Angabe nach Bittner I]
Inhalt
Art. I Bethlen verzichtet darauf, den Titel des ungarischen Königs zu führen. Verzicht auf Administrieren im Königreich Ungarn. Art. II Bethlen verzichtet auf Feindseligkeiten gegen die Habsburger und auf eine Unterstützung der Gegner (Türken, Tataren) Habsburgs. Art. III Streitigkeiten, die sich aus diesem Vertrag ergeben, werden durch Kommissäre, nicht mit Waffengewalt, geschlichtet. Art. IV Freilassung der Gefangenen. Siebenbürgen setzt sich beim Osmanischen Reich für die Freilassung habsburgischer Gefangener ein. Art. V Rückgabe der Waffen und der Kriegsbeute. Entlassungen aus dem Eid. Art VI Resitutionen an den Kaiser. Art. VII Kanzlei von Zibin. Art. VIII Rückgabe der Güter des Hauses Hommonay durch Bethlen. Art. IX Resitiutionen der Familien Dózi und Forgách. Restitutionen gemäß Nikolsburger Frieden. Art. X Titulatur Bethlens. Art. XI Übergabe der 7 Komitate an der Theis auf Lebzeiten an Bethlen. Details. Art. XII Treueeid dieser Komitate. Kaiser unterstützt sie in der Türkenabwehr durch jährliche Zahlungen. Art. XIII Verteidigung. Schutz der Komitate im Kriegsfall. Art. XIV Nach Tod Bethlens Anheimfall an das Königreich Ungarn. Art. XV. Komitate unterstehen weiter Ungarn und entsenden Delegierte auf den ungarischen Landtag. Kirchenrecht. Art. XVI Gratifikationen. Art. XVII Religionsfreiheit für Katholiken ebd Art. XVIII Abgaben. Kirchenhoheit. Art. XIX Munkács auf Lebzeiten an Bethlen. Art. XX dito Tokay. Art. XXI Ecsed an Bethlen. Nagybanya und Possobanya bleiben bei Bethlen. Bedingungen. Art. XXII Ausführung der Vertragsbestimmungen innerhalb 15 Tagen durch Kommissäre. Art. XXIII Freiheit des Handels. Art. XXIV Aushebungen Bethlens (militärisch). Art.XXV Aushebungen Bethlens (zivil). Art. XXVI Vorgehen gegen Vergehen und Vertragsverletzungen. Art. XXVII Abzugsrecht. Art.XXVIII Kaiser unterstützt Bethlen, falls das Osmanische Reich (wegen dieses Vertrages) gegen Siebenbürgen vorgeht. Art.XXIX Unter Vermittlung des Kaisers sollen Polen und Siebenbürgen gute Beziehungen aufbauen. Art. XXX Grenzbefestigungen gegen das Osmanische Reich. Ausstattung. Beobachter.
Transliteration
Nos Gabriel Dei Gratia Sacri Romani Imperij et Transylva- niæ Princeps, partium Regni Hunga- riæ Dominus Siculorum Comes ac Opoliæ Ratijboriæque Dux Memoriae commendamus tenore præsentium significantes quibus expedit universis. Ouod cum Nos ad motus, illos intestinos, qui nuper in Regno Hungariæ exorti fuerint pacifice componendos certis nostris Commißariis utpote Spectabili ac Mag[nifico] Volffgango Kamuthi de <Zenthlazlo>Unklare Lesart, möglich auch: <Zenth Laszlo>. , Comiti Comitatus Thordensis et Sedis Siculicalis Udvar- hely Capitaneo ac universorum Siculorum nostror[um] Genera- li, nec non Generosis Stephano Kassay de Kolosvar Regni nostri Transsylvaniæ Prothonotario, et Joanne Bornemiza de Zendreo Certorum Militum nostror[um] Capitaneo, et Consiliarijs nostris plenipotentiam dedimus. Qui quidem Commissarij nostri, posteaquam cum Commissarijs Sa- cræ Romanorum Imperatoriæ, ac Germaniæ, Hungariæ, Bohemiæ etc. Regiæ Majestatis similiter plenipotentiam, habentibus, utpote Ill[ustrissi]mo ac Reveren[dissi]mo Comite Stanislao Thurzo de Bethlenffalva, perpetuo Terræ Scepusien[sis], ac Comitatus Ejusdem Supremo Comite, Regni Hungariæ Palatino, Judice Cumanorum, ac Sacr[atissi]mæ Cæsareæ Regi- æque Maiestatis Cubiculario et per Regnum Hungariæ Lo- cumtenente, Nicolao Dallos Electo Episcopo Jaurien[si] eiusdemque Comitatus Supremo Comite, Stephano Senniey de Kis Sennie Electo Episcopo Vacien[si], Sp[ectabi]libus item et Mag[ni[fic]is Ragimbaldo Comite à Collalto, Domini in Sancto Salvatore Rai Credazzo, Musestre et Pirnitz, Sacr[atissi]mæ Cæsareæe Regiæque Majestatis Consiliario Bellico Aulico Cubiculario et Legionis Germanorum Pedium Præfecto, Georgio Teuffel, Libero Barone à Gunderstorff in Ekerza<u> et Esslingh, Sacr[atissi]mæ Cæsareæ Regiæque Maiestatis Consiliario, Cubiculario et Vice Locumtenente Austriæ, Emerico Czobor de Czoborzenth- Mihaly, Comitatus Comaromiensis perpetuo Comite, Curiæ Re- giæ in Hungaria Magistro, et Moise Chyraky de Dienesffalva, Præfatæ Sacr[atissi]mæ Cæsare Regiæque Maiestatis Consiliariis in Civi- tate Viennensis convenissent, post plures et varios Tractatus ultro citroque habitos, adtollendos et sopiendos huiusmodi motus et pertubationes, cum præfata Sacra Cæsarea Regiaque Maiestate ad infrascriptam pacis ac mutuæ reconciliationis concordiam obla- tiones ac conditiones devenimus. Quæ hunc Sequuntur mo- dum: 1. Quod Dominus Princeps Transsylvaniæ Titulo et Sigillo Regio ad Sultanum Ottomannum, Bassas, aliosque Turcas sicut et alios Prin- cipes et loca Christianitatis scribendo omnique administrationi, regimi- ni, ac Insignibus Regni Hungariæ totaliter, simpliciter et in per- petuum renunciat. Neque ullo tempore aut occasione, et praetextu in Titulum Sigillumque Regium, ac administrationem, regimen, et in- signia Regni sese ingeret et immiscebit. In cuius rei documentum ex nunc in perpetuum as literas etiam ad Turcas cum Titulo et sigillo Regio expediet, nequ<a> se Regem nominari vel scribi pa- tietur. 2. Quod idem Dominus Princeps inposterum contra Sacr[atissim]am Cæsaream Regiam Maiestatem Seren[issim]am Domum Austriacam ejusque fideles, subditos, quovis sub prætextu et occasione nunquam hostilitatem exercebit, neque arma sumet, neque ullo modo infestabit et molestabit; Hostes Suæ Majestatis, Augustissimaeque Domus Austriacae, aut erga eandem male affectos non adiuvabit, neque ullam cum ipsis correspondentiam habebit: Turcas et Tartaros, aliosque Regni æmulos contra Regnum Hungariæ, et alias Ditiones Christi- anas non concitabit, nec evocabit, militemque proprium, aut extra- neum in Ditiones Suæ Ma[jesta]tis non introducet, neque intromittet. Consilia noxia contra Suam Ma[jes]t[a]tem non agitabit, quin imo no- xias aliorum ad turbandam pacem statumque tranquillum sug- gestiones et sollicitationes, authoresque illarum in signum synceræ erga bonum publicum affectionis Suæ Ma[jes]t[a]ti manifestabit. Idem quoque à parte Suæ Ma[jes]t[a]tis fiet. 3. Obligat se etiam ad hoc quod sine præmisso Tractatu etiam si quas difficultates in Transactionibus adinveniret, a ratione tamen arma contra Suam Ma[jes]t[a]tem sumpturus est. Idem fiet etiam à parte Suæ Ma[jes]t[a]tis. 4. Quod Dominus Princeps omnes Captivos sub præterita invasi- one Ditiorum Suæ Ma[jes]t[a]tis, quovis loco et occasione comprehen- sos sub sua, vel sibi adhærentium potestate constitutos, cujus- cunque nationis fuerint, qui usque ad initium modernæ Tractationis pactati non sunt, gratis et absque ulla pactione, vel lytri solutione pacifice dimittet et libertate donabit. Eorumque, qui in captivi- tatem Turcicam inciderunt liberationem omni studio procura- bit. Similiter Captivi in Ditione Suæ Ma[jes]t[a]tis existentes paci- fice dimittentur. 5. Quod idem Dominus Princeps Comitatus, Confinia, Civitates, Op- pida, et Arces sub hisce posterioribus motibus occupatas cum omni- bus pertinentijs, et utilitatibus, tormentisque, pulveribus, ac qui- buslibet munitionibus, et instrumentis bellicis, usque ad Comitatum Abawjvarien[sem], Suæ Ma[jes]t[a]ti Cæsareæ atque Regiæ integre relinquat, nec quicquam ex eisdem avehi, distrahi, et apportari faciet vel pati- etur. Quin imò si quæ tormenta, et munitiones avecta, distra- cta, aut asportata fuissent, restituet: Capitanei autem Confi- niorum, milites, præsidiarij, Officiales, et alij, Domino Principi Juramento obstricti fuerunt, ab illo liberi pronuncientur de facto et illi quorum opera Sua Ma[jes]tas uti dignabitur, ad rationem Suæ M[ajes]t[a]tis iurent. 6. Quod bona et universos fiscales proventus Mineras, et omnis generis Metallifodinas, cum omnibus Instrumentis ad easdem spectantibus, sine ulla destructione, et corruptione Suæ Ma[jes]t[a]ti de facto cedet et assigna- ri faciet, neque à modo inposterum eiusmodi proventus pro se usur- pabit, aut occupari faciet. 7. Archivum porro Cameræ Scepusien[sis] ijdem Suæ Ma[jes]t[a]tis ac etiam Domini Principis Commissarii revideant, et inven- tent, committantque curæ certæ et juramenti religione tam Suae Ma[jes]t[a]ti quam ipsi Domino Principi obstrictæ personæ conservandum, et si quid Suæ Ma[jes]t[a]ti, vel ante fato Domino Principi, pro usu, et ra- tione Comitatuum eidem concessor[um] necessarium fuerit, ijdem Conservatores extradent fideliter in pa<ri>bus. 8. Quod Domino Princeps universa bona et Arces cum omnibus tormentis, munitionibus, et clenodijs domesticis, ittem literalibus Instrumentis Orphanorum, quondam Domini Comitis Homonnay, qui ex paterno Testamento Tutores habent, de quorum pietate, et sedu- litate nihil dubitari queat, eisdem orphanis totaliter absque ullo damno mox et defacto restituet, neque se in officium Tutoratus ingeret, Testamen- tarijsque Tutoribus paternis, in omnibus bonis tam paternis, quam ma- ternis Tutelam, ordinationem, gubernationem, officialium, et Præfector[um] constitutionem , absque ulla turbatione relinquet, a quibus quemadmodum etiam à modernis, ijdem Tutores cum utilitate Orphanorum rationes exigere valeant. 9. Quod bona Relictar[um] Dominarum Andreæ Doczy et Sigismundi Forgach, insuper et aliorum quorumvis universas Arces cum omnibus tormentis, pulveribus, quibusvis munitionibus, ac literalibus Instrumen- tis, et cum cunctis earundem Arcium, pertinentijs, bonaque immobilia quocunque nomine nuncupata tam Ecclesiasticorum, quam Sæculiarium, quocunque prætextu sub posterioribus motibus occupata, reoccupata, dona- ta, et inscripta ubivis existentia legitimis eorundem Dominis, et pos- sessoribus, nimirum à quibus ante eosdem motus pacifice possideban- tur, vel legitimis eorundem bonorum Hæredibus, et Successoribus mox et defacto absque damno Dominus Princeps restituet, et realiter restitui faciet. Præterea si quae bona aliorum Dominus Princeps præ mani[bus] haberet et post Tractatum Niklspurgensem restituere debuisset, de facto restituat. Inscriptiones autem et bona impignorata per Do- minum Principem ante Transactionem Niklspurgen[sem], quæ quidem nondum sunt è manibus modernorum possessorum erepta, maneant in suo vigore, ac apud manus eorundem modernorum possessorum usque ad futuram Diætam, donec Regnicolæ in proxime futura Diæta il- la eliberabunt, illosque, qui pecuniam dederunt, contentabunt, et quando cunque contentationem moderni possessores habuerint, legitimis Do- minis bona mox et de facto remittere teneantur; similiter illi e quo- rum manibus huiusmodi inscripta bona sine contentatione adempta essent, in eadem proxime futura Diæta per Regnicolas contententur. Si qui vero ex prioribus possessoribusEinschub zwischen den Zeilen. bona ejusmodi inscripta prævia alia compositio- ne, etiam ante Diætam redimere voluerint, id illis liberum sit: ac super- inde moderni possessores contentati, bona prioribus eorum possesso- ribus remittere debeant, et teneantur, quos Regnicolæ de huiusmodi re- demptionis summa contentabunt in eadem Diæta. 10. Quibus praemissis a Domino Principe Transsylvaniæ acceptatis, et confirmatis, vicissim præfata Sacr[issi]ma Cæsarea Regiaque Ma[jes]tas Quo ad Titulum benigne consentit, ut præter usitatum Principis Transsylvaniæ Titulo etiam Illustrissimi Sacri Romani Imperii Principis et partium regni Hungariæ Domini ac Opoliæ Rati- boriæque Ducis, Dominus Princeps utatur. Hoc tamen addito ne præter eum reliqui successores ejus Principes Transsylvaniæ ti- tulis Ducatuum eorum utantur. 11. Adhæc Sua M[ajes]tas memorat<o>Unklare Lesart, auch <a> möglich. Domino Principi septem integros Comitatus Regni Ultra et Cis Tibiscum habitos, utpote Zatthmar cum ejusdem nominis castro, Zabolcz, Ugochya, Beregh, Zemleny, Bor- sod (excepto Arce Zendreo cum Oppidis adiacentibus omni- busque suis pertinentijs Tricesimæ item ibidem erectæ proventibus ad rationem Suæ Majestatis Cæsareæ integre permanentibus) et Abaujvariensem una cum Civitate Cassoviensi, simul cum cunctis eorum antiquis metis et limitibus tam eis, quam Ultra Tibiscum existen- tibus, proventibusque et reditibus Fiscalibus plenaria cum Jurisdictio- ne et gubernatione, juxta tamen conditiones paulo infra declarandas ad vitæ suæ dies tenendos, et possidendos concedit. 12. Ut nimirum Supremi Comites eorundem Septem Comitatuum o- mnesque Capitanei, Castellani et alij Officiales, Confiniorum, et Haydonum in eisdem Comitatibus existentium et degentium, Judices et Senatores Civitatum, præterea Oppidorum privilegiatorum præsentes, quicunque Domino Principi jurant, pro termino resignationis partium regni Suae quoque M[ajes]t[a]ti coram Commissarijs ejusdem, futuri autem sem- per tempore electionis ipsorum specialiter ad hæc puncta jurent: Quod etiam vivente Domino Principe contra Suam Maiestatem Cæsarem et Regium ejusque successores legitimos Reges et regnum
.
Hungariæ eiusque fideles subditos, am hostilitatem ad ullius mandata et instantias exercebunt. Insuper omnes et singulos præsentis Tra<..>Unklare Lesart, vermutlich Tr<an>sactionis. s- actionis Articulos in omnibus suis punctis et clausulis sancte et in- violabiliter observabunt. Pro conservatione vero Confiniorum in Comitatibus Domino Principi concessis existentium militumque præsidiariorum eorundem locorum Sua Ma[jes]tas annuatim ex pro- prio ærario Triginta Millia florenorum Rhenensium per sexa- ginta Cruciferos singulum computando ad Festum Sancti Geörgij subministrari curabit. Ita tamen ut dicta summa per Commissa- rios Suæ Ma[jes]t[a]tis præsente Commissario Domini Principis ijsdem Confiniarijs persolv<.>tur Unklare Lesart, <a> oder <e>.. 13. Et licet pacem cum Turca initam ad præstitutum usque Terminum Sua Ma[jes]tas servare velit : Quod si tamen ad bellum gerendum, quod tamen Sua Ma[jes]tas futurum non sperat, per Turcam constringere- tur, non secus ac reliqui Regni Hungariæ Comitatus Regnicolæ dictorum etiam septem Comitatuum, nec non Milites et Confiniarij, Haydonesque in Eisdem constituti, et degentes fidelem et strenuam in ejusmodi bello operam eidem Suæ Ma[jes]t[a]ti, ac successoribus ejus le- gitimis Hungariæ Regibus præstare teneantur. 14. Denique quod in casu obitus dicti Domini Principis, statim et defacto ad totalem Suæ Ma[jes]t[a]tis et Successorum ejusdem legitimorum Hun- gariæ Regum obedientiam, unionemque regni redibunt, nihilque pe- nitus Turcis aut alij quovis sub prætextu, aut colore exprae- scriptis partibus regni concessuri, aut tradituri sunt, quibus etiam Confinijs idem Dominus Princeps pro viribus ita pro- videbit, ut illa ab omni hostilitatis periculo secura existant. Assecurabit insuper et Transsylvaniæ Suam Ma[jes]t[a]tem Cæsaream et successores ejus legitimos Reges Hungariae, quod ad prædictos septem Comitatus nihil juris aut successionis sibi vendicabit, neque in ijs citra benignum Suae Ma[jes]t[a]tis assensum delectum militum faciet, ac omnes et singulos præsentis Transactionis Articulos in omnibus suis punctis et clausulis sancte et inviolabiliter obser- vabit, neque adversus Suam Ma[jes]t[a]tem ejusque fideles ullam hostili- tatem exercebit. 15. Idem autem Comitatus legibus regni, et in Juridicis Jurisdi-
>
ctioni Palatini et Judicum regni Ordinariorum subsint, cum solitis Executionibus, atque etiam nuntios suos more consueto ad Genera- les regni Diaetas mittant et expediant. Uti et Magnates alijque ad diaetam vocari soliti cum præscitu tamen Domini Principis qui etiam de celebranda generali Diaeta per Suam Majestatem certi- ficabitur. Coeterum ijem Comitatus in suis antiquis et consuetis libertatibus et privilegijs conserventur. Collatio autem bonorum Ecclesiasticorum et Jus patronatus in ijsdem Comitatibus Suae M[ajes]t[a]ti salva permaneat. 16. Bona vero per defectum seminis in ijsdem Comitatibus ad Sacram Regni Hungariae Coronam, similiter etiam bona eorum qui per Judices regni Ordinarios juxta publicas regni constitutiones in nota perpetuæ Infidelitatis convicti fuerint (salva tamen Judi- ciaria authoritate Comitis Palatini, in talium nota Infidelitatis con- victorum bonis conferendis permanente) sive alio quovis legitimo modo de jure devolvenda ad ratificationem Suae M[ajes]t[a]tis benemeri- tis personis, idem Dominus Princeps conferre possit. Quorum confirmatio per Suam M[ajes]t[a]tem concedatur, atque etiam in Cancella- ria Suae M[ajes]t[a]tis gratis expediatur. 17. In soepefatis vero septem Comitatibus liberum ubique etiam Catho- licae religionis exercitium, et Jurisdictio Ecclesiastica paci- fice admittatur et perseveret. 18. Decimae quoque Ultra Tibiscanae ad illos tres Comitatus Zatthmar, Zabolcz, Ugochija pertinentes omnes ad rationem eiusdem Domini Principis maneant ad Confiniorum intertentionem conver- tendae. Pro quarum pretio M[ajes]tas Sua earundem legitimos pos- essores aliunde interim contentatura est, reliquae autem De- cimae et Quartae Comitatuum Cis Tibiscanorum maneant pro Ecclesiasticis libere in specie percipiendae. 19. Coeterum Arcem Munkacz, cum omnibus suis boni, et perti- nentijs quibuslibet dicto Domini Principi, haeredibusque et suc- cessoribus ejus, nec non etiam Legatarijs, in et pro summa Trecentorum Millium florenorum Hungaricalium Sua Ma[jes]tas inscribit, et impigno- rat, ea sub conditione, ut vivo ipso Domino Principe, ne capitalis qui- dem summæ depositione redimi possit: Illo vero e vivis sublato ab hæredibus et Successoribus vel quibus legaverit, non aliter quam depositis dictis Trecentis Millibus florenis Hungaricalibus auferri redimique possit. 20. Consentit porro Sua Ma[jes]tas ut idem Dominus Princeps Arcem Tokay bonaque et pertinentias ejus simul cum cuntis eorum utili- tatibus, et reditibus, titulo Inscriptionis sub ijsdem conditionibus, et pro eadem summa, quibus apud priores possessores extite- runt, possideat; Summam tamen Inscriptionis residuam, quae inexoluta restaret, viduæ et hæredibus Comitis quondam Georgij Thurzo Dominus Princeps exolvat. 21. Ad contestandum syncerum affectum Cæsareamque et Regium liberalitatem erga dictum Dominum Principem, Arcem præterea Eched ipsi Domino Principi et successoribus legatariisque eius universis Sua Ma[jes]tas similiter cum Jure Regio perpetuo possidendam cum omnibus bonis, possessio- nibus, Oppidis, Juribusque possessionarijs ad eandem de jure et ab antiquo pertinentibus donat. Salvo tamen Jure alieno et Constitutionibus Regni hac in parte factis in suo vigore ma- nentibus. Item Civitatem Nagybania cum Feseo Bania et omnibus ad Eam pertinentibus uti à Prædecessoribus Sanctæ memoriæ Imperatoribus et Regibus Hungariæ Familiæ Batho- reæ data erat, eo pacto et cum Jure regio Eidem Domino Principi et successoribus legatarijsque ejusdem universis Jure Perpetuo possidendam dicta Sua Ma[jes]tas donat. Ita tamen ut neque ad Arcem Eched neque ad Civitatem Nagybania Transsyl- vania et Principes ejus, præter familiam Domini Princi- pis Bethleniam et successores ejus quicquam post deces- sum Domini Principis Juris prætendant, sed in omnibus Juribus, et limitibus regni Hungariæ uti nunc ita in poste- rum etiam subjaceant. Addito hoc etiam ut bona ad Arces Zatthmar, et Eched pertinentia oppignorata suo ære eo jure quo moderni possessores possident, ab ijsdem pro sese hæredibus, posteritatibus, successoribus, legatarijsque Suis redimendi facultatem habeat, ipsisque summa redempti- onis salva et integra permaneat. 22. Ad præmissorum autem omnium resignationem et effe- ctuationem certi a parte Suæ Ma[jes]t[a]tis denominentur Com- missarij, qui post decimum quintum diem, a die commutan- dorum Diplomatum, computando, ad partes regni Ultra Da- nubianas iter suscipiant, omnesque Comitatus, Civitates, Oppi- da, Arces et Confinia, ditionesque ad rationem Suæ Ma[jes]t[a]tis retinendas, Commissarij Domini Principis, ad manus domi- norum Commissariorum Suæ Ma[jes]t[a]tis assignent, ubi etiam Capitanei et a1ij Officiales, militesque Confiniarij, ac alij omnes, qui Domino Principi juramentum præstiterant, ab eiusmo- di juramento liberi et immunes pronunciabuntur per di- ctos Domini Principis Commissarios. 23. Adhæc omnis generis commercia, et quæstus solutis de jure solvendis, uti et servitia omnibus statibus, et Ordi- nibus libera, licitaque sint utrinque; Hoc addito quod si qui ex alter utra parte sese ad serviendum conferre voluerint (ex cepto eo si militem hostiliter conscribere vellent) id ipsum prius generali Capitaneo vel vero Supremis Comitibus quorum videlicet Officiolatui subsunt, intimabunt, fiatque eorundem cum consensu. 24. Quandocunque Dominus Princeps arma omnis generis pro suis necessitatibus in regnis, et ditionibus Suæ Ma[jes]t[a]tis emere, comparare, et inde in ditionem suam abduci curare neces- se habuerit, id illi requisita prius Sua Ma[jes]t[a]te liberum erit sine ulla vectigalis Suæ Majestati duntaxat debiti solu- tione. 25. Ita tamen ut idem Dominus Princeps pro suis usibus, et ne- cessitatibus Mechanicos, Artifices cujuscunque artis et conditio- nis fuerint, ex regnis et ditionibus Suæ Ma[jes]t[a]tis , cum præscitu tamen et consensu Magistratus et Superiorum conducere et evocare possit ac valeat. 26. Quod si autem malefactores, Officiales et factores Suæ Ma[jes]t[a]tis, vel aliquorum Regnicolarum damna aut maleficia perpe- trantes in Transsylvaniam, et partes illi adjunctas, aut se- ptem Comitatus Domino Principi concessos transfugerint, extunc tales, tam ad requisitionem Suæ Ma[jes]t[a]ti, quam quorum vis Regnicolarum querelas ibidem quamprimum juri sistan- tur, atque hi de damnis illatis juxta Decreta regni puniantur. Idem etiam ex parte Suæ Cæsareæ et Regiæ Ma[jes]t[a]ti fiet. 27. Conclusum etiam est, ut si qui Regnicolarum, et Nobilium bona in Ditione Domino Principi concessa habentium, in Di- tionibus Suæ Ma[jes]t[a]tis residere voluerint, id illis liberum sit, bonis omnibus eorum in ditione Domini Principis existenti- bus salvis permanentibus.Quod etiam ex parte Suæ Ma[jes]t[a]tis concedetur. 28. Et licet pax cum Turca utrinque observanda sit: quod si ta- men Ipse ob pacem hanc initam, aut Confinia, et fines aliquos e ditionibus Domini Principis sibi dari postularet, quod illi omni- no denegabitur; Ob hoc contra Eundem Dominum Principem bellum moveret; Extunc Sua Ma[jes]tas tam suis quam etiam Sacri Romani Imperij, Catholici Hispaniarum Re- gis aliorumque Christianorum Regum et Principum viribus et auxilijs impetratis Domino Principi tempe- stive auxiliabitur, dummodo Dominus Princeps etiam Suam Ma[jes]t[a]tem ea de re mature edoceat. Sicut etiam hoc ipsum apud Principes, et Ordines Imperij Regemque Catholicum, et alios Principes Christianos promovere, et de Voluntate, auxilijsque eorundem Dominum Principem quantocyus certificare non intermittet. 29. De pace transacta et stabilita Serenissimum Poloniæ Regem Sua Ma[jes]tas certificabit, et requiret, ut inter Eundem et Dominum Principem, Regna item et Pro- vincias bona et fida vicinitas conservetur, dummo- do et Dominus Princeps sese debite ac commodare studeat. 30. Quod si Confinia et Aces Domino Principi per Suam Ma[jes]t[a]tem concessæ, aliqua restauratione, et reædifica- tione in defensionem Christianitatis opus habuerint, Sua Ma[jes]tas per dictum Dominum Principem requisita Commissarios ad illa perlustranda mittet. Ac si quæ ædi- ficatio in ijsdem necessaria comperta fuerit, ad relatio- nem et informationem eorundem Commissariorum sumptus necessarios eidem Domino Principi subministrari cu- rabit. Nos itaque quibus à natura inistitutoque nostro nihil charius potiusque unquam fuit, quam saluti et tranquillitati populorum no- bis divinitus commissorum consulere, præscriptos uni- versos et singulos Articulos, ac omnia et singula in eis con- tenta, ex certa nostra scientia, et animo bene deliberato acceptamus, approbamus, ratificamus et confirma- mus. Assecuramus soepe dictam Cæsaream Re- giamque M[ajes]t[a]tem ejusque Successores legitimos Hungariæ, Bohemiae etc. Reges, in verbo nostro Principali, et bona fide Christiana, quod præscriptos universos Articulos in omni- bus suis punctis, et clausulis tam nos ipsi observabimus, quam etiam per alios subditos nostros cujuscunque status et conditionis sint observari faciemus. Ad quod observandum etiam successores nostras legitimos, quos v[idelic]et Transactio ista concernere dignoscitur, obligatos esse volumus. Har[um] nostrar[um] manus nostræ subscriptione roboratar[um] vigore et testimonio li- terar[um] mediante. Datum in libera Civitate n[ost]ra Cassovien[si] die viges[i]ma secunda Aprilis A[nn]o D[omi]ni Milles[im]o Sexcen[tes]imo Vigesimo Quarto. Gabriel m. p. Stephanus Kowáchockzy Cancell[arius] m. p. [B] Nos Proceres et Magnates, coeterique Universi Status, et Ordines Trium Nationum Transsylvaniæ, et partium regni Hungariæ Eidem subjectarum Memoriæ commendamus tenore præsentium significantes quibus expedit universis: Quod cum Serenissimus Princeps ac Dominus Gabriel Dei gratia Sacr[i] Ro- mani Imperij et Transsylvaniæ Princeps, partium regni Hungariæ Dominus, Siculor[um] Comes ac Oppoliæ Ratijboriæque Dux etc. Dominus noster Clementissimus, ad motus illos qui Anno superiori in Regno Hungariæ exorti fuerant, pacifice componendos, in certam pacis et mutuae reconciliationis formam, cum Sacra Romanor[um] Imperatoria, ac Germaniæ, Hungariæ, Bohemiæque Regia Majestate devenisset vigoreque ejusmodi Transactionis Sua M[ajes]tas Cæsarea, ac Regia, dicto Serenissimo Domino Principi nostro, ex Regno Hungariæ Septem integros Comitatus Zatthmar, Utpote, Zabolh, Ugochia, Beregh, Borsod, Zemplin et Abauyvar, una cum Regia, ac Libera Civitate Cassovien[si] ad vitæ Suæ Serenitatis tenendos, et possidendos concessisset, ac de facto assignasset; Cupientes Nos etiam singulare nostrum in conservanda publica pace studium adhibere, pariterque declarare et quæ nostr<a> sunt ea in re partes iuxta inita pacta exequi; Prælibatam Sacram Cæsaream, ac Regiam Ma[jes]t[a]tem, ejusque Suc- cessores legitimos Reges Hungariae assecuramus, certificamus et affidamus, quod ad prædictos septem Comitatus, ac Civitatem Cassovien[sem] nihil juris, aut success- oriis nobis vendicabimus, neque in ij citra benignum Suæ Ma[jes]t[a]tis Cæsareæ ac Regiæ consensum, delectum Militum faciemus; Ac etiam omnes et singulos præsentis Ttransactionis cum Serenissimo Principe Domino nostro Clementissimo factæ Articulos in omnibus suis punctis et Clausulis sancte et inviolabiliter observabimus, neque adversus Suam M[ajes]t[a]tem ejusque fideles ullam hostilitatem exercebimus. Harum nostrarum vigore et testi¬monio literarum median[te]. Datum Albæ Juliæ ex generali Conventu nostro, die Septima Mensis Julij, Anno Domini Millesimo Sexcentesimo Vigesimo Quarto. Wiedergabe der Unterschriften von links nach rechts. Comes Stepha- nus Betthlen m.p. Sigismundis Kornis Comes Comit[tatus] Bihar m.p. Volphgangus Kamuthy m.p. Baltasar Kemeny m.p. Joannes Mikola m.p. Blasius Kamuthy m.p. Andrea Kapy m.p. Stephanus Erdeli m.p. Sigismundus Haller m.p. Georgius Apaffi m.p. Franciscus Banfy De Losoncz m.p. Michael Banfy de Losoncz m.p. Casparus Kendeffy m.p. Georgius Galfi m.p. Crist<opho>rus Pac<ola>y m.p. Stephanus Borsai Clemens B<eldi> m.p. Michael Daniel m.p. Franciscus Balassi m.p. Matthias Hadnagy m.p. Michael Keleme Stephanus Domokos m.p. Wolffgangus Nowak m.p. C<asparus> Balogh Michaell Lutsch m.p. Cybyniensis Martinus Vassas Segesvar. Daniel Fronius Braszo And.[reas] Georgius Brassoviensis Petrus Folnagy Con[sul] Medien[sis] m.p. Martinus Deidri- cus Judex Bistr[icensis] m.p. David Literati Judex Keohal[mensis] m.p. Joann[es] G<u>nter Jud[ex] R[egius] Sedis Nagysink